AGROLOTNICTWO

 

ekspozycja

PZL-101 Gawron • WSK An-2R • WSK Mi-2R • PZL-106 Kruk • PZL-106AR Kruk • PZL M-15 Belphegor • inne

zdjęcia archiwalne

widok ogólny

detal

ekspozycja

PZL-101A Gawron

W trakcie dobiegu, w pobliżu rowu, kopnął prawą nogą, podparł le­wą lotką, „wywinął” o 180 stopni w tył i prawie z tą samą prędkością, jaką miał na dobiegu, kołował po lądowisku w kierunku miej­sca startu. Gdy potem rozmawiałem o tym z aerodynamikami nie dawali mi wiary, a przecie nie tylko ja widziałem to na własne oczy.

Józef Wójtowicz^*

Powstał jako modyfikacja 4-miejscowego, wielozadaniowego ra­dziec­kiego samolotu Jak‑12M, produkowanego w WSK-Okęcie, w związ­ku z zapotrzebowaniem na usługi dla rolnictwa i leśnictwa. Zmiany dokonane w konstrukcji polegały na zabudowie zbiornika che­mikaliów o pojemności 550 l na miejscu tylnych siedzeń, wpro­wadzeniu 4-stopniowego skosu skrzydeł, dodaniu płyt brzegowych, przesunięciu do tyłu podwozia głównego, powiększeniu statecznika poziomego i zmianie jego kąta zaklinowania. Prototyp samolotu ob­la­tano 14.04.1958 r. a produkcję seryjną rozpoczęto w 1960 r. Do 1970 r., kiedy produkcję ukończono, wyprodukowano 326 eg­zem­pla­rzy w tym 215 rolniczych, 79 dyspozycyjnych i 32 sanitarne. Z tej licz­by wyeksportowano 134 egzemplarzy, głównie rolniczych.

Samolot sprawdzał się w pracy i stworzył warunki sprzętowe do rozwoju lotnictwa rolniczego w Polsce oraz rozwoju usług ag­ro­lot­ni­czych za granicą. Od 1967 r. samoloty rolnicze PZL‑101 eks­plo­a­to­wane w Polsce przebazowywane były sukcesywnie do Egiptu i Su­da­nu, a od 1976 r. były zastępowane przez bezpieczniejsze i wy­daj­niej­sze, specjalistyczne samoloty PZL‑106 Kruk. Eksploatacja Gaw­ro­nów zakończyła się tam w 1983 r. Do chwili obecnej samoloty PZL‑101 są użytkowane w kraju w wersji aeroklubowej.

Konstrukcja

„Gawron” jest jednosilnikowym górnopłatem zastrzałowym kon­struk­cji metalowej, krytej płótnem. Kadłub spawany z rur stalowych. Podwozie stałe z kółkiem ogonowym, amortyzowane sznurami gu­mo­wy­mi. Skrzydło dwudźwigarowe duralowe za stałym slotem. Zbior­ni­ki paliwa po 80 l znajdują się w skrzydłach. Pod skrzydłami moż­na montować na czas przebazowań dodatkowe zbiorniki po 90 l każdy. Napęd stanowi gwiazdowy silnik AI‑14R o mocy 260 KM (191 kW) produkowany w WSK-Kalisz oraz drewniane przestawialne śmigło W‑530D wykonywane w WSK-Okęcie.

Aparatura agrolotnicza

Wyposażenie rolnicze mocowane było do gardzieli zbiornika. Wersja do nawozów sypkich posiadała otwarty tunel oraz mieszadło umiesz­czone w zbior­niku, napędzane wiatraczkiem mocowanym nad zbiornikiem. Napełnianie chemikaliami do­ko­nywano przez klapę nad zbiornikiem. Wersja opryskowa miała agregat pompujący z pompą od­środ­ko­wą napędzaną wiatrakiem, zawory sterujące i rury z dyszami mocowane do zastrzałów i skrzydła. Aparatura cie­czowa posiadała zrzut awaryjny cieczy ze zbiornika. Sterowanie urządzeniami rolniczymi odbywało się za pomocą instalacji pneumatycznej.

Eksponat

Samolot PZL-101 Gawron w wersji agrolotniczej jest obecnie rzadkością; większość maszyn trafiła do Afryki, gdzie, po ich zastąpieniu przez PZL‑106 Kruk, zostały złomowane. Na ekspozycji agrolotniczej typ ten re­pre­zentuje pozyskany od Piotra Lenartowicza samolot PZL-101A w wersji transportowej (różniącej się m.in. do­dat­kowymi oknami z tyłu kabiny). Jego remontu, malowania i dostawy do Krakowa na swój koszt podjął się Zbigniew Wodnicki, właściciel firmy remontowej Aeroplan s. c. Gotowy do ekspozycji samolot został dos­tar­czony i zmontowany 31 sierpnia 2011 r. Posiada malowanie typowe dla maszyn agrolotniczych, a na płycie brzegowej płata można podziwiać markową sylwetkę ptaka, któremu samolot zawdzięcza swoją nazwę.

wstecz

do góry

dalej