agrolotnictwo • po wojnie
agrolotnictwo w Polsce

początki • po wojnie • przemysł • złoty okres • schyłek • perspektywy • pamięć • kalendarium

Polskie ekipy dzięki sprawnemu zorganizowaniu pracy wyznaczony dla nich obszar […] obsłużyły w czasie o połowę krótszym od planowanego.

F. Borodzik, H. Kamiński, J. Krężałek*

Po wojnie

Z uwagi na wystąpienie plagi szkodników w lasach początkowo powierzono ich zwalczanie istniejącemu już przedsiębiorstwu lotnictwa komunikacyjnego, jakim były Polskie Linie Lotnicze LOT. W latach 1945–46 używano do tego 5 samolotów Po-2. W latach 1951–55 sześć należących do PLL LOT samolotów pasażerskich Lisunow Li-2 (licencyjna wersja amerykańskiego Douglas DC-3 produkowana w ZSRR, wykorzystywana także jako wojskowy samolot transportowy) zostało przystosowanych do zabierania 2 ton chemikaliów i wykorzystanych do opylania lasów. Rejsowe samoloty wiosną brały udział w akcji zwalczania szkodników lasów, a następnie były przywracane do funkcji pasażerskiej. Oprócz pasażerskich Li-2 PLL LOT zakupił w latach 1952–53 użytkował w tym celu 20 CSS-13 w latach 53–57 oraz 14 sztuk Piper Cub w latach 1952–53. Poza ochroną lasów samoloty brały również udział w walce z „żukiem Colorado” – stonką ziemniaczaną, której pojawienie się w Polsce przedstawiano jako „zbrodnię lotników amerykańskich”, którzy mieli specjalnie podrzucić szkodnika na tereny NRD, skąd „przedostał się” do Polski.

PLL LOT wykonywały prace agrolotnicze do 1955 r. Połowa lat 50-tych przyniosła przeniesienie obowiązków usług agrolotniczych na lotnictwo sportowe. Była to początkowo Liga Lotnicza a od 1956 r. Aeroklub PRL, który posiadał sieć lotnisk, pilotów i zaplecze techniczne do obsługi samolotów. W strukturach Aeroklubu powoływano różne jednostki a ostatnią w 1968 r.: Przedsiębiorstwo Usług Lotniczych (PUL). Pierwszy kontrakt zagraniczny zawarto w 1956 r. na opylanie lasów w  Bułgarii za pomocą 5 samolotów CSS-13. Kolejnym kontraktem, który rozpoczął rozwój usług eksportowych, podpisanym w 1967 r., była ochrona upraw bawełny w Egipcie i Sudanie. Ten kontrakt realizowała ekipa z WSK Mielec przy współpracy PUL.

W 1972 r. od Aeroklubu usługi agrolotnicze wraz ze sprzętem i załogami przejął Zakład Usług Agrolotniczych, będący częścią WSK PZL Warszawa-Okęcie. W 1975 r. przy WSK Świdnik powstał Zakład Eksploatacji Usług Śmigłowcowych (ZEUŚ) dla realizacji usług za pomocą śmigłowców. Przedsiębiorstwa te miały statut głównego wykonawcy usług i realizowały usługi w kraju samodzielnie, natomiast kontrakty zagraniczne mogły zawierać za pośrednictwem centrali handlu zagranicznego PHZ PEZETEL. Równolegle rozwijało się zaplecze naukowo-szkoleniowe. Badania i szkolenia kadr dla agrolotnictwa prowadził Ośrodek Doświadczalno-Szkoleniowy Instytutu Lotnictwa „Agrolot” w Kętrzynie, przejęty następnie przez ZUA. Do uprawnień pilotów Agro byli tam szkoleni uczniowie Technikum Mechanizacji Rolnictwa w Karolewie i studenci Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. W Kętrzynie ART prowadziła również próby certyfikacyjne urządzeń agro dla wszystkich wytwórni lotniczych.